Türkiye’nin son 5 yılını sarsan kur krizlerinin öncesinde dönemin Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek, katıldığı Uludağ Ekonomi Zirvesi’nde yaptığı konuşmada patronları “Aman borç almayın” diye uyarmış ve “Belki yağmur yağacak, belki fırtınacak çıkacak” demişti.
Şimşek, “Burada en önemli konu döviz borcu. Reel sektörün döviz açığı net pozisyonu 213 milyar dolar” ifadelerini kullanmıştı.
Büyük yankı uyandıran bu konuşmanın ardından Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, isim vermeden Şimşek’e tepki göstermiş ve “Bazı arkadaşların, kusura bakmasınlar, ülkemizdeki ekonomik durumun sıkıntılı olduğuna dair açıklamalar yapacak kadar yanlışın içerisine düştüklerini de ve bunu toplantılarda yaptıklarını da duymak bizi üzmüştür. Bir insan kendi ayağına kurşun sıkabilir mi?” demişti.
Bu gelişme üzerine bir süre sonra Şimşek görevden ayrılırken, ekonominin başına Hazine ve Maliye Bakanı olarak damat Berat Albayrak getirilmiş, sonrasında Türkiye kur krizleri yaşarken döviz cinsi borçlar uzun süre gündemde yer tutmuş, hükümet Merkez Bankası (TCMB) rezervlerini kullanarak özel sektörün döviz borcunu dolaylı olarak kamunun üzerine aktarmıştı.
Şimşek, yaklaşık beş yıllık aranın ardından tekrar ekonominin başına geçerken, geçtiğimiz günlerde patronlara dikkat çeken bir uyarıda daha bulundu.
“Önümüzdeki dönemde iç talep yavaşlayacak” diyen Şimşek, patronlara “mutlaka dış pazar arayışına girin” tavsiyesinde bulundu.
Şimşek’in sözleri, ekonomide de ivme kaybı beklentisine işaret ediyor.
2024’TE EKONOMİ YAVAŞLAYACAK
Seçim öncesinde ekonominin çarklarını hızlı döndürmek için uygulanan faiz ve kur politikası, ödemeler dengesi krizi riski nedeniyle mayıs seçimlerinin ardından değişmişti.
Faizlerdeki hızlı artış ve kredi büyümesindeki yavaşlamayla birlikte ekonominin çarkları da yavaşlamaya başladı ancak yavaşlamanın asıl etkisinin 2024 yılında hissedilmesi bekleniyor.
2021’de yüzde 11,4, 2022’de yüzde 5,5 olan ve 2023’ün Ocak-Eylül döneminde yüzde 4,7 olan ekonomik büyüme oranının 2024’te belirgin şekilde azalması bekleniyor.
Hükümetin eylül ayı başında açıkladığı Orta Vadeli Program’da (OVP) 2024 yılı büyüme beklentisi yüzde 4 olmuştu. Merkez Bankası’nın (TCMB) 2 Kasım’da açıkladığı enflasyon raporunda yer verilen ve büyüme beklentisi açısından kritik olan “çıktı açığı” eğrisi, 2024’te yaklaşık yüzde 2’lik büyüme beklentisine işaret ediyordu.
IMF, eylül başında Türkiye ekonomisi için 2024 yılı büyüme beklentisini yüzde 3 olarak açıklarken, OECD geçen hafta beklentisini yüzde 2,9 olarak açıkladı.
Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch ise dün Türkiye için 2024 büyüme beklentisini yüzde 2,5 olarak açıkladı.
ABD’nin önde gelen bankalarından Citi ise geçen hafta beklentisini yüzde 0,4 olarak açıklamıştı. Bu tahmin eğer gerçek olursa, 2009 sonrasındaki 15 yılın en düşük büyüme oranı olarak kayıtlara geçecek.
TCMB’nin kasım ayı piyasa katılımcıları anketinde 2024 büyüme beklentisi yüzde 3,3 olmuştu.
Beklentiler arasında belirgin farklılıklar olsa da tüm tahminler ekonomide 2024’te belirgin bir ivme kaybı olacağına işaret ediyor.
Büyümedeki yavaşlamanın ise işsizlik oranını artırması bekleniyor.
TÜİK’e göre eylülde dar tanımlı olarak yüzde 9,2, geniş tanımlı olarak yüzde 22,5 olan işsizlik oranının 2024’te belirgin şekilde artması bekleniyor. Nitekim, OVP’de 2024 yılı işsizlik oranı beklentisi yüzde 10,3 olmuştu.
Citi ise 2024’te dar tanımlı işsizlik oranının yüzde 12,4’e yükselmesini bekliyor. OECD’nin beklentisi ise yüzde 10.
YÜKSEK FAİZ VE YÜKSEK ENFLASYON
Kasımda TÜİK’e göre yüzde 61,98, İTO’ya göre yüzde 73,89, ENAG’a göre yüzde 129,27 olan tüketici enflasyonunun, 2024’ün ilk yarısında da yüksek seviyelerde kalması, yılın ikinci yarısında düşüşe geçse de yıl genelinde görece yüksek seviyelerde seyretmesi bekleniyor.
TCMB, resmi enflasyonun mayısta yaklaşık yüzde 75 ile zirveyi gördükten sonra yıl sonunu yüzde 36 ile kapatmasını bekliyor.
TCMB’nin kasım anketinde piyasa katılımcılarının Kasım 2024 için enflasyon beklentileri yüzde 43,9.
OECD’nin 2024 sonu için enflasyon beklentisi yüzde 47,4, Fitch’in beklentisi 38, Deutsche Bank’ın beklentisi yüzde 41,1, Citibank’ın beklentisi yüzde 42,9.
Aralarında farklar olsa da tüm tahminler, yüksek enflasyonun 2024 yılında da Türkiye gündeminin ilk sıralarında yer almaya devam edeceğini gösteriyor.
Yüksek enflasyon ile birlikte yüksek faiz de 2024’te Türkiye gündeminde olacak.
Şu an yüzde 40 seviyesinde olan TCMB faizinin aralık ve ocak ayında artmaya devam etmesi ve yılın kalanında yüzde 40’larda seyretmesi bekleniyor. Deutsche Bank ve Citibank, 2024 sonunda TCMB politika faizinin yüzde 40 olmasını bekliyor.
Şu an vergi ve komisyonlarla birlikte yüzde 70’lerde olan ihtiyaç kredisi faizlerinin de 2024 boyunca yüksek seyretmesi bekleniyor.
